Opinie ekspertów

23 lutego 2016 r. weszła w życie Dyrektywa Parlamentu Europejskiego dotycząca dystrybucji ubezpieczeń – IDD (Insurance Distribution Directive). Tym samym pojawiła się kolejna perspektywa zmian w zakresie struktury i działania rynku ubezpieczeniowego w Europie.

Dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do zmian przepisów prawa w ciągu 24 miesięcy od jej wejścia w życie. Oznacza to, że w następnym roku czeka nas zmiana w przepisach prawa dotyczących pośrednictwa ubezpieczeniowego. Dyrektywa ma na celu minimalną harmonizację przepisów prawa państw członkowskich co oznacza umożliwienie wprowadzenia lub utrzymania w ustawodawstwie wewnętrznym bardziej rygorystycznych zapisów chroniących interesy klientów, oczywiście pod warunkiem spójności z obowiązującymi prawami Unii Europejskiej.

W Polsce od listopada ubiegłego roku trwają prace przygotowawcze do tej zmiany. Powstał projekt Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, który został przekazany do konsultacji społecznych. Do zaopiniowania i złożenia uwag do projektu zgłosiło się wiele instytucji finansowych, stowarzyszeń oraz samorządów (w sumie ponad 20). Do tych, którzy złożyli najwięcej uwag i propozycji zmian należą: Komisja Nadzoru Finansowego, Rządowe Centrum Legislacji, Polska Izba Ubezpieczeń, Polska Izba Pośredników Ubezpieczeniowych i Finansowych, Rzecznik Finansowy, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Sportu i Turystyki, Polska Izba Brokerów Ubezpieczeniowych i Finansowych, Stowarzyszenie Polskich Brokerów Ubezpieczeniowych i Finansowych, Związek Banków Polskich, Narodowy Bank Polski.

Obecnie trwają, i prawdopodobnie potrwają jeszcze w lutym br., dalsze konsultacje społeczne oraz konferencje uzgodnieniowe w Ministerstwie Finansów. Liczne uwagi i propozycje zmian (ponad 400 zgłoszeń) wymagają czasu na ich przeanalizowanie i przedyskutowanie. Proponowane zmiany są różnej wagi i dotyczą szerokiego spektrum zagadnień. Skrajnie radykalne propozycje dotyczyły wynagrodzeń pośredników ubezpieczeniowych: wprowadzenia zakazu wypłaty prowizji pośrednikom ubezpieczeniowym lub ujawniania Klientom wprost wysokości wynagrodzeń pośredników.
Z drugiej strony propozycje ukierunkowane były w stronę implementacji przepisów dyrektywy i skupieniu się tylko i wyłącznie na ujawnianiu charakteru wynagrodzenia bez zaostrzania tego rygoru. Nad tym tematem toczyły się najdłuższe i najgorliwsze dyskursy. Kolejne długie polemiki prowadzono w temacie szkoleń i obowiązku doskonalenia zawodowego. Dyrektywa wprost wprowadza obowiązek szkoleń zawodowych dla pośredników ubezpieczeniowych w liczbie 15 godzin rocznie. W zasadzie wszyscy zgodni byli co do tego, że liczba godzin szkoleniowych powinna odnosić się ogólnie do osoby wykonującej czynności agencyjne a nie w kontekście każdego towarzystwa, z którym współpracuje.

Dość obszernym tematem okazał się temat związany z obowiązkami informacyjnymi, które dyrektywa nakłada na pośredników ubezpieczeniowych. Okazało się, że niektóre obowiązki są niejasno sformułowane lub niedoprecyzowane. Dodatkowo wybrane propozycje zmian wychodziły bardzo daleko poza przepisy dyrektywy i zawierały bardzo rygorystyczne zapisy zarówno dla pośredników ubezpieczeniowych, jak i towarzystw ubezpieczeniowych. Te propozycje, w ocenie niektórych uczestników dyskusji, w znacznym stopniu ograniczały i utrudniały zarówno proces sprzedażowy, jak i późniejszą obsługę polis. W odniesieniu do tak rygorystycznych i radykalnych zmian organizacje reprezentujące samorządy ustosunkowywały się negatywnie, zwracając uwagę na dwa aspekty: harmonizację minimalną dyrektywy (tak jak określa to cel IDD) oraz nie wprowadzanie dodatkowych ograniczeń, które w znacznym stopniu mogłyby ograniczyć dostęp do zawodu, czy utrudnić jego wykonywanie. W argumentacji padły między innymi liczby dotyczące obecnie funkcjonujących Agentów na rynku (około 32 tyś) oraz osób wykonujących czynności agencyjne (około 200 tyś). W znacznym stopniu samorządy runku ubezpieczeniowego były wspierane między innymi przez Związek Banków Polskich, który w wielu punktach miał takie samo lub zbliżone stanowisko odnośnie proponowanych zmian.

Ostateczny kształt projektu ustawy o dystrybucji po zakończeniu prac w ramach konsultacji społecznych oraz konferencji uzgodnieniowych poznamy prawdopodobnie najwcześniej pod koniec pierwszego kwartału 2017 r. Pozostaje mieć nadzieję, że te najważniejsze dla rynku ubezpieczeniowego uwagi i propozycje zmian przedstawione przez organizacje samorządowe oraz bezpośrednio przez uczestników rynku zostaną uwzględnione. Pozwoli to na realne odzwierciedlenie kształtu i funkcjonowania rynku ubezpieczeniowego, takim jak jest obecnie, w przepisach prawa.

Krzysztof Kwiatkowski
Departament Rozwoju Biznesu