Opinie ekspertów

Postanowiliśmy przybliżyć ryzyka, na które narażony jest nabywca produktu ubezpieczeniowego inwestującego w aktywa opisane w produkcie Obligacje Korporacyjne Plus III w ofercie Open Life TU Życie S.A.

Zapytaliśmy o opinię aktuariusza Jacka Skwierczyńskiego (JS), który zajmuje się obecnie zarządzeniem ryzykiem w Open Life. Jego rolą jest doradzenie Zarządowi jak podchodzić do ryzyk aby działać w interesie klientów i akcjonariuszy.

JS: Towarzystwo może swoimi działaniami minimalizować ryzyka, akceptować je (posiadając odpowiednie zasoby finansowe dla zapewnienia kontynuowania działalności, gdyby one się zrealizowały) lub unikać ich. Cześć ryzyk można cedować na reasekuratorów płacą za to (jak za każde ubezpieczenie) odpowiednią składkę.

Postawię się w roli klienta zainteresowanego tym produktem analizującego zapisy podane w informacji na temat głównych cech produktu. Oczywiście dla podjęcia decyzji należy szczegółowo przeanalizować cały komplet dokumentów udostępnianych potencjalnemu klientowi przed zawarciem umowy ubezpieczenia a wątpliwości wyjaśnić w rozmowie z doradcą oferującym produkt.

Jako klient ma te same możliwości podejścia do ryzyka jak Towarzystwo

• mogę przyjąć to ryzyko (i zastanowić się, co będzie gdy się zrealizuje) – nabyć produkt,
• mogę unikać ryzyka – nie nabywać produktu.

Wersja z cedowaniem części ryzyka nie wchodzi w rachubę chyba że produkt zawiera gwarancje inwestycyjne dla nabywcy, ale taka gwarancja kosztuje (podobnie jak reasekuracja jest kosztem dla Towarzystwa ubezpieczeń).

Nabywając produkt z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym „kupuję” m.in. następujące usługi:

• rozproszenie ryzyka wynikające z faktu, ze nie nabywam obligacji jednego emitenta ale kawałki obligacji wielu emitentów (na tym polega dzielność ubezpieczeniowa – zebranie ryzyk z których nie wszystkie zrealizują się jednocześnie) oraz
• usługę profesjonalnego zarządzania – analizy emitentów aktywów, ich wiarygodności  i podejmowanie decyzji w najlepszym interesie inwestorów.

Nazwy i opisy ryzyk w dokumentach ubezpieczeniowych są bardzo do siebie podobne. Wynika to z faktu, ze ryzyka te zostały zdefiniowane w przepisach dotyczących ubezpieczeń i standardem jest odwoływanie się do nich. Jednak analizując konkretną umowę ubezpieczenia trzeba określenia ryzyk nałożyć na inne informacje, które mamy o produkcie ubezpieczeniowym w szczególności na aktywach, w które będą inwestowane składki wpłacane przez klientów – strategii inwestycyjnej funduszu. Tak tez spróbuję opisać moją analizę ryzyk w omawianym produkcie – Obligacje Korporacyjne Plus III.

Zacznę od ryzyk rynkowego i kredytowego. Kolejnymi ryzykami zajmę się w następnym artykule z cyklu Opinie Eksperta.

Ryzyko rynkowe

Aktywa ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego musza być wyceniane w terminach podanych w OWU. Wycena polega na ustaleniu ceny, po jakiej aktywa te mogłyby być odsprzedane innym nabywcom, gdyby zachodziła taka potrzeba. Zakład ubezpieczeń musi odsprzedawać aktywa realizując wypłaty świadczeń ubezpieczeniowych – wypłat na wypadek śmierci lub realizując dyspozycje klientów dotyczące wykupu lub częściowego wykupu oraz dla pobierania opłat opisanych w WOU – pobieranych poprzez umarzania jednostek. Wycena jest potrzebna także dla wykazania w księgach rachunkowych ubezpieczyciela jego zobowiązań wobec klientów wynikające z nabytych przez nich produktów.  Wycena jest dokonywana w sposób opisany w OWU i przepisach, które to określają, podlega ona weryfikacji co roku przez niezależnego audytora, którego zadaniem jest m.in. potwierdzenie, że na określony dzień Towarzystwo właściwie określiło swoje zobowiązania. Zmiana wartości bieżącej obligacji (bieżącej ceny, po jakiej ktoś gotów byłby nabyć te aktywa) może się zmieniać z wielu powodów:

• Może nastąpić zmiana wiarygodności emitenta (pewności, że ureguluje on swoje zobowiązania wynikające z obligacji). Gdy słyszymy, że jakaś agencja ratingowa (badająca wiarygodność emitenta) obniża  ocenę jego wiarygodności – musi on obiecać wyższe oprocentowanie nowych obligacji, które będzie emitował a obligacje, które już wyemitował staną się tańsze, gdyż powinny osiągnąć (przez obniżenie ceny) rentowność odpowiadającej aktualnej wiarygodności emitenta. Odwrotnie dzieje się, gdy wiarygodność finansowa emitenta rośnie – ceny nowych obligacji spadają a wyemitowanych wcześniej – oferujących stopę zwrotu wyższą niż odpowiadająca aktualnej wiarygodności emitenta – rosną.
• W produkcie będącym przedmiotem analizy czytamy, że nabywane są (bezpośrednio lub za pośrednictwem nabywania jednostek innych instytucji wspólnego inwestowania) „dłużne papiery wartościowe, których emitenci mają siedzibę za granicą”. Najczęściej oznacza to, że walutą, w której wyemitowane są te aktywa nie jest złoty (PLN) ale np. euro. Oznacza to, że skoro jednostka UFK jest wyceniana w złotych, zamiana wyceny może wynikać ze zmiany kursu wymiany walut.

Wszystkie te elementy ryzyka rynkowego są analizowane przez profesjonalnych doradców inwestycyjnych zatrudnionych przez Towarzystwo lub przez instytucje wspólnego inwestowania lub fundusze inwestycyjne i służą podejmowaniu przez nich decyzji zgodnych ze strategią inwestycyjną zaakceptowaną przez nabywców tego produktu ubezpieczeniowego.

Ryzyko kredytowe

Ryzyko kredytowe jest ryzykiem niewypłacalności podmiotów z którymi Towarzystwo zawarło umowy lub od których nabyło aktywa. Tu sytuacja jest jasna – słyszymy często o bankructwach spółek a nawet całych państw. Nabywając indywidulanie aktywa jednego podmiotu jesteśmy na to ryzyko narażeni w sposób bezpośredni i całkowity – w przypadku bankructwa tracimy zwykle wszystko lub prawie wszystko. Gdy fundusz nabywa aktywa wyemitowane przez wiele podmiotów, nawet gdy jeden z nich zbankrutuje nie wszystkie aktywa przepadają. Wynika to z rozproszenia tego ryzyka przez ograniczenia koncentracji – wielkości środków zainwestowanych w jeden podmiot. Doradcy inwestycyjni Towarzystwa (a w istocie zespoły specjalistów pracujące pod ich nadzorem)  na bieżąco śledzą informacje o emitentach i w razie konieczności podejmują działania dla wycofania środków funduszu ulokowanych w aktywach emitentów lub partnerów zagrożonych upadłością.

Jacek Skwierczyński
Departament Zarządzania Ryzykiem