Opinie ekspertów

Ofertami kredytów gotówkowych, hipotecznych, ratalnych jesteśmy bombardowanie niemal każdego dnia. Sami też często chętnie kupujemy na raty sprzęt RTV i AGD, nie mówiąc już o pojazdach czy nieruchomościach, gdzie zakup bez wsparcia kredytem często byłby poza zasięgiem naszych możliwości finansowych. Prawdopodobnie każdy, kto się interesował tym zagadnieniem, np. jako potencjalny biorca kredytu zauważył, że każdy bank oferuje możliwość ubezpieczenia takiego kredytu. Czasami ubezpieczenie tego typu jest obowiązkowe, najczęściej jednak jest ono dobrowolne. Wtedy banki zachęcają do skorzystania z niego, w zamian oferując niższe oprocentowanie lub częściowo obniżając prowizję za przygotowanie i uruchomienie kredytu.

Co do zasady ubezpieczenie kredytu jest pewnym pakietem dwóch osobnych produktów czy usług finansowych, mianowicie – usługi bankowej jaką jest udzielenie kredytu oraz usługi ubezpieczeniowej jaką jest objęcie ochroną osoby będącej kredytobiorcą. Umowę ubezpieczenia banki traktują jako formę zabezpieczenia spłaty kredytu, często jako zabezpieczenie dodatkowe, ale nierzadko też jako jedyne zabezpieczenie, co pozwala uprościć formalności związane z udzieleniem kredytu. Osoba ubiegająca się o kredyt może skorzystać z umowy ubezpieczenia, zamiast wskazywać poręczyciela, o którego w obecnych czasach też nie zawsze jest łatwo, o ile nie jest to ktoś z najbliższej rodziny. Warto wspomnieć, że ubezpieczenie kredytu, nawet jeśli jest wymagane przez dany bank, nie jest obowiązkiem nałożony na potencjalnego kredytobiorcę, który wynikałby z jakiejkolwiek ustawy i można zawsze wybrać wersje kredytu bez ubezpieczenia albo skorzystać z oferty innego banku. Można też zawrzeć inną umowę ubezpieczenia.

Analizując warunku kredytu wraz ubezpieczeniem warto zastanowić się, czy w danej sytuacji takie ubezpieczenie jest konieczne, czy jest potrzebne. Co do zasady warto ubezpieczyć się na wszelki wypadek, jednak trzeba pamiętać, że to poczucie bezpieczeństwa podniesie koszt naszego kredytu. W przypadku obowiązkowego ubezpieczenia kredytu gotówkowego nie ma takiego dylematu i nasza analiza powinna się skupić na wyborze odpowiedniej oferty. Jeżeli już wcześniej posiadaliśmy ważną polisę na życie, warto dopytać w banku czy będzie ona dawała w ocenie banku wystarczające zabezpieczenie i czy może być zaakceptowana przez bank. Jeśli obie odpowiedzi będą pozytywne może to dać sporą oszczędność.

Niestety w praktyce często zdarza się, że klienci maja kłopot z rozróżnieniem poszczególnych umów ubezpieczenia i mogą mieć błędne przekonanie, że posiadane ubezpieczenie sprawi, iż ubezpieczyciel spłaci na nich kredyt w każdym przypadku, gdy pojawi się problem ze spłatą kolejnych rat. Aby uniknąć takich sytuacji, a przede wszystkim problemów jakie się potem mogą pojawić, dobrze jest już przy pierwszej rozmowie o kredycie doprecyzować co oferuje nam ubezpieczyciel za określoną w umowie składkę. Innymi słowy, należy zapoznać się z warunkami ubezpieczenia. W warunkach ubezpieczenia muszą być wymienione sytuacje, które będą skutkowały wypłatą pieniędzy przez ubezpieczyciela (najczęściej właśnie spłata pozostałego kredytu, czasem określonej liczby rat) oraz sytuacje, w których może nastąpić odmowa ich wypłaty. Kompletne warunki ubezpieczenia powinny zostać doręczone klientowi przez pracownika banku. Należy upewnić się, które konkretnie zdarzenia uprawniają kredytobiorcę lub jego najbliższych do wystąpienia o wypłatę świadczenia od ubezpieczyciela.

W praktyce bank najczęściej proponuje potencjalnemu kredytobiorcy przystąpienie do ubezpieczenia grupowego już zawartego przez bank, na rzecz kredytobiorców, z konkretnym towarzystwem ubezpieczeń.

W praktyce, najczęściej spotykane ubezpieczenia kredytu to:

·         ubezpieczenie na wypadek śmierci (ubezpieczenie na życie), gdzie spłata pozostałej części kredytu przez ubezpieczyciela (warto też sprawdzić czy również z odsetkami) następuje w przypadku zgonu kredytobiorcy. Wypłatę świadczenia musi poprzedzić pisemny wniosek banku lub rodziny kredytobiorcy oraz złożenie wymaganych dokumentów m.in. aktu zgonu kredytobiorcy. Czasem suma ubezpieczenia może przewyższać bieżącą wartość kredytu i wtedy różnica wypłacana jest po śmierci kredytobiorcy jego rodzinie lub innym wskazanym przez niego uposażonym. Najczęściej jednak suma ubezpieczenia jest bezpośrednio powiązana z aktualną wartością kredytu i zmniejsza się z czasem, wraz ze spłatą kolejnych rat kredytowych.

·         ubezpieczenie na wypadek trwałego inwalidztwa, gdzie spłata pozostałej części kredytu przez ubezpieczyciela następuje w sytuacji, gdy kredytobiorca dozna trwałego uszkodzenia ciała np. wskutek nieszczęśliwego wypadku, czyniąc go niezdolnym do wykonywania pracy i zarobkowania. Wypłata świadczenia, a wiec spłata, następuje na wniosek kredytobiorcy, po przedstawieniu wymaganych dokumentów m.in. potwierdzających trwałe inwalidztwo czy wypadek, który je spowodował.

·         ubezpieczenie na wypadek niezdolności do pracy jest swym charakterem zbliżone do ww. ubezpieczenia na wypadek trwałego inwalidztwa. Tu spłata kredytu ma miejsce w sytuacji, gdy kredytobiorca wskutek nieszczęśliwego wypadku, ale dodatkowo także w wyniku choroby, utracił możliwość wykonywania pracy i zarobkowania.

·         ubezpieczenie na wypadek utraty pracy, gdzie spłata przeważnie dotyczy tylko określonej liczby rat kredytowych, pod warunkiem, że utrata pracy nastąpiła bez winy kredytobiorcy. Spłata określonych w umowie rat kredytu następuje na wniosek kredytobiorcy, który musi m.in. udokumentować utratę pracy bez swojej winy.

Powyżej wymienione zostały najczęstsze typy ubezpieczenia powszechnie stosowane w kredytach gotówkowych i hipotecznych. Dla systematyki warto jednak wspomnieć, że w przypadku kredytów hipotecznych występują też specyficzne dla nich ubezpieczenia samych nieruchomości oraz tzw. ubezpieczenia pomostowe niskiego wkładu własnego.

Ramy niniejszego artykułu uniemożliwiają szczegółowe omówienie zagadnień związanych z każdym z wymienionych typów ubezpieczania. Jednak wartym podkreślenia jest jeszcze jedna kwestia, niezmiernie istotna przy podejmowaniu decyzji o tym, czy nasz kredyt warto ubezpieczyć. Jest nią stan zdrowia potencjalnego kredytobiorcy. Szczególnie jeżeli kredytobiorca w okresie poprzedzającym „wzięcie kredytu” poważnie chorował, przechodził np. choroby nowotworowe, choroby układu krążenia albo jest inwalidą lub rencistą, należy bardzo dokładnie upewnić się, jaki wpływ taki stan zdrowia wywrze na umowę ubezpieczenia, a przede wszystkim, na późniejszą możliwość spłaty kredytu przez ubezpieczyciela. Jest to o tyle ważne, iż prawdopodobnie większość umów ubezpieczenia zawiera wyłączenia odpowiedzialności w stosunku do osób, które chorowały przed zawarciem umowy. Takie wyłącznie odpowiedzialności oznacza duże prawdopodobieństwo, iż nawet pomimo zawarcia umowy ubezpieczenia ubezpieczyciel ostatecznie nie spłaci kredytu. Warto jednocześnie przestrzec potencjalnych kredytobiorców przez zatajaniem informacji o chorobach w przypadku, gdy przystępowaniu do ubezpieczenia towarzyszy ankieta medyczna. Ubezpieczyciel, zgodnie z obowiązującymi przepisami, ma prawo występować do placówek medycznych, w których leczył się kredytobiorca, o udostępnienie dokumentacji medycznej, a więc i tak łatwo sprawdzi, czy wcześniejsza choroba miała wpływ na wypadek ubezpieczeniowy. Zatajenie tych danych jeszcze bardziej skomplikuje uzyskanie świadczenia.

Ubezpieczenia z reguły są płatne z góry za cały okres ich trwania. Z kolei umowy kredytu przewidują możliwość ich wcześniejszej spłaty. Warto o tym pamiętać, ponieważ kredytobiorca, który korzysta z ubezpieczenia, ale spłaci swoje zobowiązanie z tytułu kredytu przed czasem, ma prawo do ubiegania się o zwrot pieniędzy z opłaconych wcześniej składek za niewykorzystany okres ubezpieczenia. Wcześniejsza spłata kredytu nie musi być zaplanowana przez kredytobiorcę, ale jeśli jest, to stanowi ona dodatkowy element jaki należy uwzględnić przy ocenie korzyści wynikających z ubezpieczenia w kontekście całościowych kosztów kredytu i ubezpieczenia.

Jak to już wcześniej zostało wspomniane, wiele banków w pewnym sensie promuje kredyty oferując je klientom w zamian za korzystniejsze warunki kredytowania. Po zapoznaniu się z warunkami ubezpieczenia, ale wciąż jeszcze przed przystąpieniem do ubezpieczenia i przed podpisaniem umowy kredytu warto jednak przeliczyć, czy faktycznie nam się to opłaca. Może się tak zdarzyć, że samo oprocentowanie (które jest niestety często traktowane przez klientów jako jedyne kryterium oceny kredytu, zapominając o innych elementach) może być rzeczywiście niższe, a prowizja obniżona do połowy czy nawet do zera, to jeśli samo ubezpieczanie będzie zbyt drogie, a jego składka zbyt wysoka – nic nie zyskamy i nawet w pełnym rozrachunku nie musi to być korzystne rozwiązanie.

Czy zatem warto korzystać z tego typu rozwiązań? Z cała pewnością tak, ale każda sytuacja jest indywidulana, różne przesłanki mogą ostatecznie przełożyć się na rożną ocenę konkretnej oferty ubezpieczenia do kredytu, jak i samego kredytu. Dlatego należy się kierować zdrowym rozsądkiem i zawsze przed zawarciem umowy przenalizować dokładnie dokumentację zarówno dot. ubezpieczenia oraz umowę kredytową.

I na koniec ostatnia rada, zakładając iż ubezpieczenie zostało kupione, składki zostały opłacone – pamiętajmy, że w razie czego z ubezpieczenia możemy i powinniśmy korzystać. Niestety wiele osób nie rozumie korzyści płynącej z posiadanej umowy o ubezpieczenia, nierzadko przystąpienie do ubezpieczenia traktuje jedynie jako kolejną niezbędną formalność do przeprocesowania przy wzięciu kredytu. W przypadku znalezienia się w ciężkiej sytuacji należy skorzystać z pomocy świadczeń, jakie ubezpieczenie mam zapewnia. Warto też uświadomić bliskich, że taka umowa istnieje i gdzie w razie czego powinni się zwrócić.

 Przemysław Orłowski, Dyrektor w Departamencie Produktów